Auteur: Bas Timmers
Publicatiedatum: 1 oktober 2002
Publicatiemedium: Diverse dagbladen
Type publicatiemedium: Krant
Dit artikel is in oktober 2002 gepubliceerd in een aantal dagbladen van Wegener en in het Daglad van het Noorden. Het bevat een aantal onjuistheden, die als onplezierig of zelfs grievend worden ervaren door de mensen die de besproken aandoeningen hebben. Daar komt nog bij dat de ideeën van Petra Klene over een derde geslacht en het gevoel gedeeltelijk man en gedeeltelijk vrouw te zijn, niet worden gedeeld door de vrouwen met het androgeenongevoeligheidssyndroom die lid zijn van AISNederland.
Als zodanig is het artikel een weergave van de manier waarop Petra Klene met haar aandoening omgaat, maar verder niet maatgevend voor hoe vrouwen met AOS hun aandoening ervaren. Daarom heeft AISNederland ervoor gekozen bij de betreffende passages een aantal opmerkingen te plaatsen.
De inhoud van het artikel:
Een transseksueel, da’s de ziel van een man in een vrouwenlichaam. Of omgekeerd. Maar een interseksueel? Nooit van gehoord? Veel ouders ook niet. Totdat ze meteen na de geboorte tussen de benen van hun baby kijken… en ze niet kunnen zien of het een zoon of dochter is. Een onvervalst, ouderwets taboe in moderne tijden.
Eerst even een mythologisch verhaal uit de Griekse oudheid. Over Aphrodite, de Godin van de Liefde en Schoonheid, die vreemd ging en door haar woedende man gevangen werd in een gouden net. Maar de dappere Hermes, God van Handel, Verkeer en Dieven, bevrijdde haar en mocht als dank met Aphrodite naar bed. Uit dat avontuurtje werd Hermaphroditus geboren: een kind van zowel het mannelijke als vrouwelijke geslacht.
Hermaproditos werd pas half man/half vrouw toen de nimf Salmakis hem verleidde en tot de goden bad altijd bij hem te mogen zijn. Hun lichamen smolten samen tot ‘geen man, geen vrouw, een lichaam dat geen van beide leek en beide’. Ook de vele hedendaagse ‘hermafrodieten’ op pornosites hebben hun uiterlijk pas later in het leven gekregen; het betreft man-naar-vrouw-transseksuelen die nog niet geopereerd zijn, maar die dankzij hormoongebruik wel borsten hebben. Gezien de inhoud van de Griekse mythe is de verouderde en vaak als kwetsend ervaren benaming hermafrodiet niet bruikbaar voor mensen die met zowel mannelijke als vrouwelijke kenmerken worden geboren; interseksualiteit bestaat immers al vanaf de geboorte.
Over het algemeen vinden mensen met een intersekse-aandoening het niet prettig als hermafrodiet te worden aangeduid. De enige uitzondering is Echt Hermafroditisme. Hierbij worden in één lichaam zowel testiculair weefsel als ovariumweefsel aangetroffen en is er sprake van een 46,XX/46,XY mozaïek karyotype.
“Ook in die tijd bestonden dus al interseksuele kinderen”, wil Petra Klene (54), seksuoloog/maatschappelijk werkster bij Humanitas, maar zeggen. Kortom: interseksuelen zijn van alle tijden en komen overal voor. “In India staan ze bekend als hijra’s. Daar zijn ze echt de verschoppelingen van de maatschappij, ze behoren tot de laagste kaste. In Nederland noemden we ze hermafrodiet of kween. Dat laatste is het woord voor een interseksuele koe. Die hebben geen economische waarde en gaan rechtstreeks naar het abattoir.”
Het geeft een beetje aan dat een interseksueel niet bepaald boven aan de maatschappelijke ladder staat. Op het onderwerp rust, zelfs in een relatief geëmancipeerd land als Nederland, een groot taboe. Waar transseksualiteit een bekend begrip is, blijft interseksualiteit een in nevelen gehuld verschijnsel. “Het was vroeger sowieso een ongelooflijke schande als je een interseksueel kind kreeg”, vertelt Klene, mede uit eigen ervaring. “Daar praatte je niet over.”
De meeste Hijras hebben geen intersekse-aandoening, maar zijn transgenderisten of transseksuelen. Verreweg de meeste mensen met een intersekse-aandoening zien met het blote oog niet te onderscheiden van andere mensen. Daarom vormen we ook in sociaal opzicht geen ‘lagere kaste’.
Zoals er in Nederland mensen zijn die zwarte mensen ‘nikkers’ noemen, jood als scheldwoord gebruiken en denken dat homofilie een ziekte is, zo zullen er ook mensen zijn die iemand met een intersekse-aandoening een kween noemen. Maar het is in iedergeval geen gebruikelijk synoniem voor interseksualiteit.
Steriel
Toegegeven, het is ook wel een rariteitenkabinet als je interseksuele mensen op een rijtje zou zetten. De een heeft een micropenis, de andere een grote clitoris of vergroeide schaamlippen. Hun gezamenlijke kenmerk? Ze hebben zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtskenmerken, die vrijwel zonder uitzondering onvolgroeid zijn. Vaak zijn ze ook nog steriel, niet vruchtbaar.
Binnen die kenmerken kent interseksualiteit vele verschijningsvormen. De bekendste variant is het Androgeen Ongevoeligheids Syndroom (AOS). De cellen van deze kinderen zijn ongevoelig voor vrouwelijke dan wel mannelijke hormonen, waardoor onder andere de geslachtsdelen slechts ten dele volgroeien.
Hier wordt de indruk gewekt dat bij AOS altijd sprake is van niet-eenduidige geslachtskenmerken. Negen van de tien vrouwen met AOS hebben normale vrouwelijke geslachtskenmerken; alleen de top van de vagina ontbreekt, omdat door het ontbreken van een baarmoeder ook geen baarmoedermond wordt aangelegd. Bij een op de tien vrouwen met AOS is sprake van een vergrote clitoris en/of aan elkaar gegroeide schaamlippen. Verder zijn vrouwen bij AOS per definitie ongevoelig voor mannelijke hormonen en juist wel gevoelig voor de vrouwelijke hormonen die in hun lichaam worden geproduceerd.
Bij het Klinefelter Syndroom heeft het feitelijk meisje een redelijke penis en een scrotum, maar geen teelballen en ontwikkelt het slechts ten dele het postuur van een vrouw: slank, lang en bredere heupen. Turner-meisjes zijn juist klein, gedrongen, met een dikke nek en een laag IQ (maximaal 83). Bij gonadale dysgenese gaat het om een vrouw zonder geslachtsorganen, met alleen een plasgaatje. Bij hypospadie ligt de uitgang van de urinebuis weer niet aan het uiteinde van de penis.
Bij het Klinefelter Syndroom (KS) hebben mannen een extra x-chromosoom (chromosomenpatroon 47,xxy). Dat wil echter niet zeggen dat ze ‘feitelijk meisje’ zijn. Door zogenaamde x-inactivatie worden de extra x-chromosomen uitgeschakeld en is de invloed van het extra chromosoom beperkt.
Er zijn diverse soorten gonadale dysgenesie, die meestal worden aangeduid met het chromosomenpatroon dat bij de aandoening behoort. Het Turner Syndroom wordt daarom ook wel XO-gonadale dysgenesie genoemd. Bij gemengde gonadale dysgenesie wordt een gemengd chromosomaal patroon gevonden (XO/XY). Bij XY-gonadale dysgenesie worden geen geslachtsklieren aangelegd, maar vaak wel een baarmoeder. Sommige vrouwen met XY-gonadale dysgenesie hebben via eiceldonatie zelfs een kind gebaard.
“Dat laatste zie je bijvoorbeeld veel bij de derdegeneratiekinderen die afstammen van Des-moeders”, weet de Amsterdamse. “Maar in andere gevallen kennen we de oorzaak van de afwijking niet. Wel weten we dat er 273 invloedsfactoren zijn. Voeding is een belangrijke, inteelt is ook een beruchte. Vandaar dat in gereformeerde gemeenschappen als op Tholen en in Turkse en Marokkaanse families meer kans is op interseksuelen. Dat is echt een zwaar taboe”, stelt Klene.
Bij een intersekse-aandoening kan hypospadie optreden, maar de meeste gevallen van hypospadie hebben niets met interseksualiteit te maken.
Hoewel het voorkomt dat het niet aan te duiden is wat de exacte oorzaak van een intersekse-aandoening is, is het meestal te herleiden tot een gendefect. Bij de intersekse-aandoeningen die via zogenaamde autosomale chromosomen worden doorgegeven, moeten beide ouders het gendefect bezitten om een kind met een intersekse-aandoening te krijgen. Bij bloedverwantschap is die kans levensgroot aanwezig, maar het gaat veel te ver om te suggereren dat interseksualiteit het resultaat is van inteelt. Bij het androgeenongevoeligheidssyndroom wordt de aandoening doorgegeven via het X-chromosoom; dan is bloedverwantschap van geen enkel belang.
Gerelateerde berichten
